Ponad 150 panelistów i kilkadziesiąt debat poświęconych najistotniejszym tematom dla rozwoju samorządów i kraju. Samorządowy Kongres Finansowy odbył się w dniach 13-14 maja w centrum konferencyjnym Sheraton Sopot. Wydarzenie zgromadziło przedstawicieli rządu, samorządów, biznesu i nauki.

Kongres otworzyła Magdalena Czarzyńska-Jachim, Prezydentka Miasta Sopotu i Mieczysław Struk, Marszałek Województwa Pomorskiego.

Po wyborach, które były romantycznym zrywem czeka nas praca u podstaw. Czeka nas rewolucja albo ewolucja w finansach samorządowych, bo ponad połowa polskich miast ma deficyt. Musimy wypracować nowe rozwiązania, finansowe, gospodarcze i społeczne – podkreślała Prezydentka Miasta Sopotu.

Następnie odbyły się dwa wystąpienia wprowadzające „Przyszłość polityki spójności” – Janusza Lewandowskiego, Posła do Parlamentu Europejskiego i „Priorytety dla samodzielności samorządów w nowej rzeczywistości” – Hanny Zdanowskiej, Prezydent Miasta Łodzi. Oczekujemy przede wszystkim współpracy z rządem. To jest konieczność i wyznacznik przyszłości. Współpraca jest potrzebna na etapie tworzenia aktów prawnych, potrzebujemy stabilności i wiedzy jak nasze finanse będą wyglądały – mówiła Prezydent Łodzi.

Jakie perspektywy samodzielności samorządów kreuje nowa rzeczywistość polityczno-gospodarcza?

To kluczowy temat, od którego rozpoczęły się debaty pierwszego dnia kongresu. Liczę na to, że na jesieni będzie przyjęta nowa ustawa o finansowaniu samorządów, i że system będzie spełniał nasze oczekiwania jeśli chodzi o dochody własne samorządów – mówił Zygmunt Frankiewicz, Senator RP, Prezes Zarządu Związku Miast Polskich.

Rząd w budżecie założył wsparcie dla samorządów w wysokości 6 mld zł dodatkowych środków oraz zwiększył subwencję oświatową o dodatkowe 20 mld zł na podwyżki dla nauczycieli i 2 mld zł dla nauczycieli przedszkolnych. Przyjął też zmiany do ustawy o pomocy społecznej, w wyniku których przygotowane zostaną dodatki dla pracowników socjalnych od II połowy roku. Podjęliśmy od razu próbę naprawy sytuacji na tyle, na ile jest to możliwe – odpowiedziała Hanna Majszczyk, Podsekretarz Stanu, Ministerstwo Finansów.

Szybki wzrost inflacji spowodowany m.in. kryzysem energetycznym i konfliktem zbrojnym w Ukrainie oraz obniżające się realne dochody samorządowych finansów wywoływały w ostatnich latach negatywne skutki dla gospodarki kraju oraz stabilności finansowej samorządów. Pojawiające się optymistyczne prognozy dostępu do funduszy europejskich, perspektywa odbudowania dochodów własnych samorządów sprawiają, że miasta wzmacniają potencjał inwestycyjny i muszą szybko adoptować swoje budżety oraz strategie celem sprawnego podejmowania decyzji inwestycyjnych.

Priorytetowe obszary wsparcia inwestycji strategicznych

Polska ma być może ostatnią szansę na pozyskanie środków europejskich. Zmianami w finansowaniu samorządów najbardziej pokrzywdzone są duże miasta i miasta na prawach powiatów. Apelujemy, żeby przemyśleć refinansowanie z KPO tych inwestycji, które już zrobiliśmy. Jeśli nie będzie refinansowania ich, będzie nam ciężko o pozyskanie nowych środków – mówiła Magdalena Czarzyńska-Jachim, prezydentka Sopotu.

Potrzeby samorządów dużych i małych są różne. Małe potrzebują twardej infrastruktury drogowej i kanalizacyjnej, w większych miastach dochodzi realizacja innych potrzeb mieszkańców. Mniejsze samorządy mają mniejsze możliwości finansowania. W samorządach dużych terytorialnie, ale z małą liczbą mieszkańców pilna jest potrzeba zapewnienia mieszkańcom komunikacji – podkreślał Tomasz Robaczyński, członek zarządu Bank Gospodarstwa Krajowego – Samorządy mają ograniczoną własną politykę podatkową, pytanie na ile są w stanie samodzielnie ją kształtować. Należałoby przemyśleć sprawę czy nie dać samorządom więcej możliwości w kształtowaniu dochodów własnych.

Jak rozwijać aglomeracje w oparciu o dane?

Michał Ziółkowski, członek zarządu ds. techniki w operatorze telekomunikacyjnym Play zaprezentował raport „Połączeni. Mieszkańcy polskich aglomeracji – jak żyją, pracują i odpoczywają?” Raport pokazuje, że co roku ruch w sieci telekomunikacyjnej wzrasta o 25%, podłączamy też coraz więcej urządzeń do sieci – mówił Michał Ziółkowski – Do każdego z miast przybywa kilkaset tysięcy osób z rejonów podmiejskich. Do Poznania przyjeżdża codziennie 100-150 tys. osób, żeby wykonywać swoje codzienne obowiązki. Miasta wprowadzają coraz częściej możliwości usług smart city, czyli np. cyfrowych usług miejskich. To od operatorów telekomunikacyjnych wymaga wzmacniania infrastruktury i budowy masztów w miastach nawet co 350-400 metrów.

W dyskusji, która odbyła się po prezentacji raportu wzięli udział Magdalena Cieślik, Wiceprezydentka Miasta Sopotu, Jacek Jaśkowiak, Prezydent Miasta Poznania, Jacek Karnowski, Poseł na Sejm X Kadencji, Jacek Sutryk, Prezydent Miasta Wrocławia i Michał Ziółkowski, Członek Zarządu ds. techniki, PLAY. Sesję moderowała Anna Kornecka, Prezes Zarządu ESG Impact Network

– Globalnemu procesowi przenoszenia się ludzi do miast towarzyszy proces suburbanizacji. Na te potrzeby nie jesteśmy w stanie odpowiedzieć w ramach jednostki organizacyjnej. Z terenu bliskiej aglomeracji do Wrocławia wjeżdża i wyjeżdża ok. 200 tys. osób. To wyzwanie dla polityki transportowej, przestrzennej, gospodarki odpadami, ściekowej. Jeśli nie wprowadzimy dobrych ustaw aglomeracyjnych nie będziemy w stanie odpowiedzieć na te potrzeby – mówił Prezydent Wrocławia Jacek Sutryk

– Chcemy przeprowadzić analizę ruchu turystycznego, żeby wiedzieć skąd do nas turyści przyjeżdżają i jak długo przebywają. W Sopocie na co dzień mieszka 35 tys. osób, a w sezonie jest ich milion – Magdalena Cieślik, wiceprezydent Miasta Sopot

Wpływ dostępności i zrównoważonego system transportu metropolitalnego na rozwój społeczno-gospodarczy regionu

Zapewnienie transportu zbiorowego dla mieszkańców dynamicznie rozwijających się aglomeracji, miast oraz gmin sąsiadujących to jedno z największych wyzwań samorządów. Efektywny system transportu metropolitalnego czy regionalnego może przyczynić się do poprawy jakości życia mieszkańców przez zwiększenie dostępności miejsc pracy, edukacji i usług, co z kolei może pobudzić rozwój gospodarczy regionu oraz wzmacniać atrakcyjność regionu dla inwestorów.

Proces inwestycyjny w infrastrukturze transportowej jest długi. Istotne jest w nim, że trzeba wyjść na początku od pytania, jak rozwiązać istniejący problem transportowy, przewidzieć co się będzie działo i próbować go wyprzedzić. Musimy wypracowywać mechanizmy, które pozwolą nam finansować projekty rozwojowe, gdy skończy się łatwa dostępność środków unijnych – mówił Paweł Engel MBA, Zastępca Dyrektora Departamentu Analiz Transportowych, Centrum Unijnych Projektów Transportowych.

– W infrastrukturze transportowej musimy pamiętać, ze nie możemy się ograniczać granicami administracyjnymi. Musimy brać pod uwagę wpływ ościennych gmin – podkreślał Grzegorz Mocarski, prezes zarządu Pomorska Kolej Metropolitalna SA – Analizy wykazały, że projekt PKM Południe będzie służył 30 tys. pasażerów dziennie. Projekt oscyluje w granicach 2-2,5 mld zł. To pieniądze, które są poza zasięgiem regionalnego programu, źródła finansowania jeszcze nie mamy. Mamy prośbę do administracji rządowej, żeby widziała takie projekty .

Na zakończenie pierwszego dnia Samorządowego Kongresu Finansowego odbyła się wieczorna gala, w ramach której wręczona została nagroda specjalna Local Trends dla InPost Green City za działalność na rzecz zrównoważonego rozwoju miast i popularyzację idei green city. Nagrodę z rąk organizatorów Local Trends – Tomasza Kobierskiego, prezesa zarządu Grupa MTP i Macieja H. Grabowskiego, prezesa Centrum Myśli Strategicznych odebrała Marta Zalewska, Dyrektorka ds. relacji partnerskich i Programu InPost Green City. Obecnie w Programie InPost Green City uczestniczy 60 miast, we współpracy z którymi zrealizowanych zostało ponad 60 inicjatyw takich jak m.in.: tworzenie i zazielenianie terenów miejskich – park kieszonkowy w Warszawie, ogrody deszczowe w Lublinie, place zabaw w Łodzi i Bytomiu, czy strefy workout w Kielcach, a także inicjatywy smart jak np. zainstalowanie 6 ławek solarnych na Placu Miejskim w Wyszkowie.

Związek Miast Polskich wręczył natomiast nagrody w dwóch kategoriach: Liderzy Rozwoju i Liderzy Edukacji.